agradable
1. adj.
a. 'agréable, charmant, noble, courtois'
CervCl2 6: Mas tot ades entayll e plan e lim / Homils motz clars e un leuger sonet, / … / Per far un vers als plasenz agradables
DaurelL 1493: Ela es joves et es grans sa beutat, / Non a ·x· ans enquara acabat. / Ela fo agradabla…
BarlH 4,23: e dizian que en tota la terra non era vist tant bel enfant ni tant agradable
LapC 270,4: Iaspis es una peira qui a ·xvij· semblansas… E quant es sagrada fay home agradable e poderos
LibMorZ 242: Quant vida es agradabla, mors venens es obs.
LegAurT 183,16: … senti trop gran agradabla odor
b. a. a 'agréable à, qui plaît à, qui convient à'
NTestLyonW 275,20: Mais en aicel temps nasc Moysen e fo agradables a Deu
NTestParW 202,20: Moyses nasquet en aquel temps e fon agradables a Dieu
LégCR 24,309: Car Deus recep bon maridatge, e mout li es agradavolz.
LibScintW 49A,17: Li chausa que non es conveniabla ni agradabla als homes plaz al juizi de vertat.
LibScintW 66D,7: Aquil almorna es agradabla a deu qu'es donada del bon dreit que hom a, non pas de prea.
SElzC 72,10: … que so que sabia que al seu benezeth Filh era plazen e agradable lhi pauzes en la pessa ad orar
SElzC 188,23: E per amor d'aysso me soy despolhada de tota cauza temporal… Si Dieus a vos autras donava aquesta voluntat… la vostra companhia a mi seria may agradabla
LegAurT 183,11: Apres hun pauc de temps, preguet Nostre Senhor am gran fe que sa penedensa li era agradabla, que l'en fezes demostransa.
1437 ⊂ LÉtPrGH 28,4: et juxta la determination del conselh fora facha resposta coma speravan agradabla a la dita majestat
1442 ⊂ LÉtPrGH 30,6: car apres, juxta la determination et conselh dels senhors, fora facha resposta, Dieu ajudant, plasent et agradabla a la dita majestat
1442 ⊂ LÉtPrGH 30,11b: … en nombre singular o plurar, comma plus agradable sera a la dita majestat
c. [servici] a. 'bienvenu, utile'
1404 ⊂ Rn 3:503b: Agradables servisis que el nos a fatz
1434 Bordeaux ⊂ ArchGir 1:35,20: … per los agradables meritz et servicis… que losdits pay et filh l'en aven feytz et enpensatz
1460 ⊂ Pans 5:19,28: Placie mon senhor que vos pusque far servicis a vos agradables aixi que suy de bon voler.
d. aver a. 'aimer'
AnatMondG 52,6: Et per amor d'ayso dis Galia… que lo cor ha lo pulmo agradable per lo benefici que el recep del ayre que lo pulmo li envia et per amor d'aysso lo cor li envia de son sanc per luy noyrir.
e. aver (per) a. 'approuver, juger bon'
1351 ⊂ DocLimC 136,15: … lo vesconte de Comborn, payre del dich chaualier, confermet y ac acceptabla e agradabla la dicha donaciou
v. 1408 ⊂ Pans 2:117,24: lachal proposition hez stada facha davant lo conselh del Rey mot honorablament… et lo Rey la ha aguda mot agradabla
1425 Lescar ⊂ CartOssT 135,9: … laudan, aprovan, ratifican, omologan et agon per agradable lodiit pronunciat et sentencie segont et per la maneyre que en aquere es contengut
f. aver (per) ferm e a. ᴅʀᴏɪᴛ 'reconnaître la validité de, s'engager à respecter [un acte]'
14e s. ⊂ ManConsLimS 48,20: Mays nos, totas e cascunas causas aysschi co desus so expressas per fermas et agradablas haventz, aquelas volem, lauzam et acertas aprovam
14e s. ⊂ ManConsLimS 70,11: Mays nos, totas las causas cascunas ayssi co desus so expressas aventz fermas e agradablas, aquelas lauzam et acertas aprovam
ArchBPyr ⊂ LespyR 1:19b: Aver ferm e agradable
g. esser per ferm e a. a ᴅʀᴏɪᴛ 'être reconnu comme valable par [qn, en parlant d'un acte]'
ActeProcA 21: … que tot quant que per lo son dauant dijt procurador o per lo substituit o substituitz per luy sera feyt… a luy sera per ferm e per durable e agradable
h. [temps] a. ʀᴇʟ. 'favorable au salut de l'âme'
OpCath2R 98,22: Atresi aquel meysme poble al tenps agradable e al dia de salu es debitor d'aquel debit
i. ʀᴇʟ. 'agréable à Dieu'
NTestLyonW 463,6: … e la lauzor de la gloria de la sua gracia, e la qual nos fe agradables el seu amat fil…
SElzC 150,1: si per fachs carnals aras e de prezen voles perdre la flor de ta agradabla verginitat…
SElzC 214,26: car las paraulas de Dieu e·ls yssamples dels sanhs… atiro et ajusto en la pessa una bela et agradabla penchura et aordeno l'arma a purtat de orazo
LegAurT 163,3: Fonc el en totas sas obras baronils et arditz, e agradables per bonas costumas, e fonc ple de gratia del Sanh Sperit
LegAurT 179,7: fonc de gran agradabla alegransa lo sieu nayssemen, per que es digna causa que nos nos alegrem el sieu nayssemen
j. 'plein de bonne volonté'
LegAurT 94,25: La sancta pessa es agradablas
k. de/ab a. volontat, de/per/ab sa(s) a.(s) volontat(z) loc. adv. 'de son plein gré'
1200 Toulousain ⊂ ChartPrB 332,1: Conogud sia que W. de Balaidshuila, hab sa bona et ab sa hagradabla huolontad, de ha feu…
1256 ⊂ CartSSeurB 232,23: … reconegoren per lur bona et agradabla voluntat…
1258 Auch ⊂ TGascL 109,15: … no forzads ni constreiz, mas en amor e en gracie e per ma agradable bolentad…
1265 Mont‑de‑Marsan ⊂ TLandM 3,24: … ne per forse ne per paor… mas de lor franca e de lor agradable uolontad e de lor propri esmauamen ad aiso amenadz, feit certans de lor dret, an benud e liurad e autreyad…
1270 Mont‑de‑Marsan ⊂ TLandM 7,6: … no constretas, ne decebudes, mas de nostre proprie e agradable uoluntad, consoubem, quitam e autreyam…
1274 Mont‑de‑Marsan ⊂ TLandM 8,9: … no costret, ne forsad… mas de nostre franche, agradable voluntat e de nostre certe sciense… arreconoissem e autreiam…
ForOlDC 26: … el medixs, de agradabla voluntat… autreia, lauda et conferma totas las causes soberdites
1288 Tarbes ⊂ TGascL 41,23: … no forsadz … ni constreits per degune persone, mes per lors propries, franques e agradables bolentadz, an autreiad…
ForsBéarnOG FM43: Et jo, Gaston, bescomte de Bearn, autregi et audorgui volunterosementz et ab bone fee et agradable voluntat… totes aquestes costumes
ForsBéarnOG FO22: … el medig, per sa agradable voluntat… autreya, lauda, cofessa, et conferma…
CoutGont ⊂ ArchGir 7:57,11: … no sian tengut… far promessa, ni ost, ni prest, sino de lor boluntat agradabla al dict senhor…
14e s. ⊂ ManConsLimS 40,16: … no costreitz, mais de la mieua bona e agradabla voluntat…
14e s. ⊂ ManConsLimS 105,2: … de grat et de agradabla voluntat…
14e s. ⊂ ManConsLimS 108,18: … prometem a vos… per nostra bona fe, d'agradabla voluntat, totas las causas desus ditas… tenir et observar
1489 ⊂ SorcBéarnL 64,2: … de lors bons gratz, certanes siensas et agradables voluntatz… se obligan envertz lodit comissari…
1519 Tartas ⊂ TLandM 175,29–30: … lo quoau de son bon grat et agradable boluntat se es desestit…
l. 'reconnaissant'
NTestLyonW 492,15: E la patz de Crist s'alegre els vostres corages… e siatz agradable.
2. adv.
a. 'd'une manière agréable'
DaurelL 79: Abtan vec vos vengut denant ·i· joglier, / E viueulet agradable e gueiamen e clier
b. 'de bon gré'
1260 Bagnères ⊂ TGascL 30,9: … ni constreit per nulhe persone, mais francamenz e agradable de nostre propre boluntad… dizem e autrejam…